In België kiezen steeds meer koppels voor wettelijk samenwonen in plaats van een huwelijk.
Deze vorm van samenleven biedt tal van voordelen op juridisch, fiscaal en praktisch vlak.
Het is minder formeel dan trouwen, maar geeft toch een basis van bescherming en rechten die niet gelden bij feitelijk samenwonen.
We leggen uit waarom wettelijk samenwonen zo populair is geworden.
Wat is wettelijk samenwonen?
Wettelijk samenwonen betekent dat twee personen (partners, familieleden of vrienden) een verklaring van samenwoning afleggen bij de gemeente.
Daardoor krijgen ze een aantal wettelijke rechten en plichten tegenover elkaar.
Volgens Notaris.be is dit systeem bedoeld als een flexibel alternatief voor het huwelijk, zonder dezelfde verplichtingen.
1. Juridische bescherming
Wettelijk samenwonenden genieten bescherming rond hun woning en gezamenlijke goederen.
Zo mag de ene partner de gezinswoning niet verkopen of verhuren zonder toestemming van de andere.
Dat biedt meer zekerheid, vooral bij aankoop van een huis samen.
2. Beperkte erfopvolging
Wettelijk samenwonenden erven automatisch het vruchtgebruik van de gezinswoning en de inboedel.
Dat betekent dat de langstlevende partner in de woning mag blijven wonen, ook als die eigendom was van de overledene.
Wikifin benadrukt dat dit een belangrijk verschil is met feitelijk samenwonen, waar geen automatische erfenisrechten gelden.
3. Fiscaal voordeel
Wettelijk samenwonenden worden voor de fiscus bijna op dezelfde manier behandeld als gehuwden.
Ze kunnen gezamenlijk belastingaangifte doen en profiteren van fiscale voordelen zoals een hogere belastingvrije som en voordeligere tarieven bij erfenis- en schenkbelasting.
De FOD Financiën somt deze voordelen overzichtelijk op.
4. Minder verplichtingen dan huwelijk
In tegenstelling tot een huwelijk zijn de wederzijdse verplichtingen beperkter.
Er is geen plicht tot levensonderhoud of gemeenschapsvermogensregeling.
Dat maakt wettelijk samenwonen interessant voor koppels die hun financiën liever gescheiden houden.
Het beëindigen van de samenwoning is bovendien eenvoudig: één van beide kan de verklaring bij de gemeente intrekken.
5. Toegankelijk voor iedereen
Wettelijk samenwonen is niet enkel voor koppels.
Ook familieleden of vrienden die samen een woning delen kunnen dit doen.
Dit is handig bij gedeeld eigendom of zorgsituaties, omdat het duidelijke afspraken mogelijk maakt over verantwoordelijkheden.
6. Minder kosten
De procedure is eenvoudig en kost nauwelijks geld: de verklaring bij de gemeente is gratis of kost slechts enkele euro’s.
Er is ook geen notariële akte vereist, tenzij je specifieke afspraken wil maken over bezittingen of financiële bijdragen.
7. Flexibiliteit bij relatieveranderingen
Omdat wettelijk samenwonen makkelijk te beëindigen is, biedt het meer vrijheid dan een huwelijk.
Dit maakt het ideaal voor jonge koppels die samenwonen willen “testen” zonder de juridische en financiële gevolgen van een echtscheiding.
8. Sociale voordelen
Wettelijk samenwonenden worden bij veel instellingen erkend als gezin.
Dat kan invloed hebben op sociale voordelen zoals kinderbijslag, hospitalisatieverzekering of pensioenrechten.
Volgens VRT NWS maakt de regeling het eenvoudiger om als partners erkend te worden zonder huwelijk.
Wettelijk samenwonen combineert de vrijheid van feitelijk samenleven met een aantal belangrijke juridische en fiscale voordelen.
Het biedt bescherming, flexibiliteit en duidelijkheid zonder de verplichtingen van een huwelijk.
Vooral jonge koppels en mensen die financiële autonomie willen behouden, vinden hierin een goed compromis.
